නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස
වුත්‌තොදයං
1. සඤ්‌ඤාපරිභාසානිද්‌දෙස-පඨමපරිච්‌ඡෙද
රතනත්‌තයප්‌පණාම
නම’ත්‌ථු ජන සන්‌තාන, තම සන්‌තාන භෙදිනො;
ධම්‌මු’ජ්‌ජලන්‌ත රුචිනො, මුනින්‌දො’දාත රොචිනො.
නිමිත්‌ත
පිඞ්‌ගලා’චරියාදීහි, ඡන්‌දං ය මුදිතං පුරා;
සුද්‌ධමාගධිකානං තං, න සාධෙති යථිච්‌ඡිතං [ය’දිච්‌ඡිතං යති’ච්‌ඡිතං (ක.)].
ගන්‌ථපරිමාණ
තතො මාගධභාසාය, මත්‌තා,වණ්‌ණ,විභෙදනං;
ලක්‌ඛ්‍ය ලක්‌ඛණ සංයුත්‌තං, පසන්‌න’ත්‌ථ,පද,ක්‌කමං.
අභිධානාදි
ඉදං වුත්‌තොදයං නාම, ලොකිය’ච්‌ඡන්‌දනිස්‌සිතං;
ආරභිස්‌ස’මහං දානි, තෙසං සුඛවිබුද්‌ධියා.
ගණසඞ්‌කෙතසඤ්‌ඤා
සබ්‌බග්‌ලා ම්‌නා,’දිගලහූ, භ්‍යා’,මජ්‌ඣ’න්‌ත ගරූ ජසා;
මජ්‌ඣ’න්‌තලා ර,තෙ’තෙ’ට්‌ඨ, ගණා ගො ගරු,ලො ලහු.
ගණනියම
අරියාදිම්‌හි විඤ්‌ඤෙය්‍යා, ගණො ඉධ චතු’ක්‌කලො.
ගරු,ලහුසරූප
සංයොගා’දි ච, දීඝො ච, නිග්‌ගහීතපරො ච, යො;
ගරු, වඞ්‌කො, පාදන්‌තො,වා, රස්‌සො’ඤ්‌ඤො මත්‌තිකො ලු’ජු.
පරෙ පාදාදිසංයොගෙ, යො පුබ්‌බො ගරුක’ක්‌ඛරො;
ලහු ස ක්‌වචි විඤ්‌ඤෙය්‍යො, තදුදාහරණං යථා.
දස්‌සනරසා’නුභාවනෙ, නිබද්‌ධගෙධා ජිනස්‌ස’යං ජනතා;
විම්‌හයජනනී සඤ්‌ඤත, ක්‍රියා නු කං නා’නුරඤ්‌ජයති.
විඤ්‌ඤෙය්‍යා ලොකතො සඤ්‌ඤා, සමුද්‌දො,සු,රසාදිනං;
පාදොඤෙය්‍යො චතුත්‌ථං’සො, පදච්‌ඡෙදො යතී භවෙ.
සම,මඩ්‌ඪසමං, වුත්‌තං, විසමං චා’පරං තිධා;
සමා ලක්‌ඛණතො පාදා, චත්‌තාරො යස්‌ස තං සමං.
යස්‌ස’න්‌තිමෙන දුතියො, තතියෙනා’දිමො සමො;
ත’දඩ්‌ඪසම, මඤ්‌ඤං තු, භින්‌න ලක්‌ඛණ පාදිකං.
පාද’මෙකක්‌ඛරා’රබ්‌භ, යාව ඡබ්‌බීසත’ක්‌ඛරා;
භවෙ පාදෙහි තං ඡන්‌දං, නානානාමො’දිතං තතො.
දණ්‌ඩකා චණ්‌ඩවුට්‌ඨ්‍යා’දි, පාදෙහි ඡහි, තීහි තු;
‘ගාථා’ති ච පරත්‌ථෙ’වං, ඡන්‌දො සඤ්‌ඤා පකාසිතා.
අනන්‌තරො’දිතං ච’ඤ්‌ඤ, මෙතං සාමඤ්‌ඤ නාමතො;
‘ගාථා’ඉච්‌චෙව නිද්‌දිට්‌ඨං, මුනින්‌දවචනෙ පන.
විසෙසනාමතො කිඤ්‌චි, ගහෙත්‌වා සබ්‌බථො’චිතං;
දස්‌සයිස්‌සාම’හං තෙ’ත්‌ථ, නාමානා’වි භවිස්‌සරෙ.
ඉති වුත්‌තොදයෙ ඡන්‌දසි සඤ්‌ඤාපරිභාසා නිද්‌දෙසො නාම
පඨමො පරිච්‌ඡෙදො.
2. මත්‌තාවුත්‌තිනිද්‌දෙස-දුතියපරිච්‌ඡෙද
ගණනියම
ගයුතා’ඤ්‌ඤෙ,ඡ’ග්‌ගණා,න ජො විසමෙ,;
අරියාය’න්‌තඩ්‌ඪෙ ලො, ඡට්‌ඨො,’න්‌තෙ ගො,ගණා ඡ’ඤ්‌ඤෙ.
යතිනියම
පඨමඩ්‌ඪෙ ඡට්‌ඨො චෙ,
සබ්‌බලහෙ,’ත්‌ථා’දිලහුනි භවතියති;
තප්‌පරකො,න්‌තෙපි, සචෙ, චරිමෙපි, භවති චතුත්‌ථො’න්‌තෙ.
යත්‌ථ ගණත්‌තය මුල්‌ලඞ්‌ඝි,
යො’භයත්‌ථා’දිමො භවෙ විපුලා.
චපලා’ගතා’ඛිලං චෙ, දලා’දිමං ලක්‌ඛණං භජති යස්‌සා;
පථ්‍යාලක්‌ඛණ’මඤ්‌ඤං, මුඛචපලා නාම සා භවති.
පථ්‍යාය ලක්‌ඛණං චෙ, පඨමඩ්‌ඪෙ ලක්‌ඛණං තු චපලාය;
දුතියෙ දලෙ’ථ යස්‌සා, පකිත්‌තිතා සා ජඝනචපලා.
අරියාජාතියො.
සබ්‌බංපඨමදලෙ යදි, ලක්‌ඛණ’මරියාය වුත්‌ත’මුභයෙසු;
යස්‌සා දලෙසු යුත්‌තං,
වුත්‌තා සා ගීති වුත්‌ත යති ලලිතා.
අරියායං දුතිය’ඩ්‌ඪෙ, ගදිතා’ඛිලලක්‌ඛණං යං තං;
භවති දලෙසු’භයෙසුපි,
යදි යස්‌සා සා’ය මුපගීති.
අරියාය’ඩ්‌ඪද්‌විතයං, පුබ්‌බොදිත ලක්‌ඛණො’පෙතං;
විපරියයෙනා’භිහිතං,
යස්‌සා සම්‌භවති චෙ’හ සො’ග්‌ගීති.
යදි පුබ්‌බ’ඩ්‌ඪසමානං, දල මිතරං චො’දිතා’ය’මරියාගීති.
ගීතිජාතියො.
විසමෙ ඡ සියුං කලා මුඛෙ,
සමෙ ත්‌ව’ට්‌ඨ, ර,ල,ගා, තතො’පරි;
වෙතාලීයං ත මුච්‌චතෙ, ලහු ඡක්‌කං න නිරන්‌තරං සමෙ.
වෙතාලීයොපමං මුඛෙ තං,
ඔපච්‌ඡන්‌දසකං ර,යා ය’දන්‌තෙ.
යදා’දිතො දක්‌ඛිණන්‌තිකා,
ඨිතෙ’ත්‌ථ පාදෙස්‌වා’ඛිලෙසු ජො.
‘උදිච්‌චවුත්‌තී’ති වුච්‌චතෙ,
ජො චා’දො විසමෙසු සණ්‌ඨිතො.
සමාසමා’ත්‍රා’දිනං සමා,
සංයුතා භවති තං පවත්‌තකං.
වෙතාලීයජාතියො.
ය’මතීත ලක්‌ඛණ විසෙස යුතං, (චිත්‍රා)
මත්‌තා සමා’දි පාදා’භිහිතං; (විසිලොක)
අනියත වුත්‌ත පරිමාණ සහිතං, (වානවාසිකා)
පථිතං ජනෙසු පාදාකුලකං. (විසිලොක)
මත්‌තාසමක ජාතියො.
විනා ලහූහි ගරවො, දලෙ පථ්‍යාදිනො මතා.
ඉති වුත්‌තොදයෙ ඡන්‌දසි මත්‌තාවුත්‌තිනිද්‌දෙසො නාම
දුතියො පරිච්‌ඡෙදො.
3. සමවුත්‌තිනිද්‌දෙස-තතියපරිච්‌ඡෙද
ගායත්‌තී.
උණ්‌හිකා.
අනුට්‌ඨුභා.
බ්‍රහතී.
පන්‌ති.
අනන්‌තරො’දීරිත ලක්‌ඛණා චෙ, (උපෙන්‌දවජිර)
පාදා විමිස්‌සා උපජාතියො තා; (ඉන්‌දවජිර)
එවං කිල’ඤ්‌ඤාසුපි මිස්‌සිතාසු, (ඉන්‌දවජිර)
වදන්‌ති ජාතිස්‌විද’ මෙව නාමං. (උපෙන්‌දවජිර)
තිට්‌ඨුභා.
ජගතී.
අතිජගතී.
සක්‌කරී.
අතිසක්‌කරී.
අට්‌ඨි.
අච්‌චට්‌ඨි.
ධුති.
අතිධුති.
කති.
පකති.
ආකති.
ඉති වුත්‌තොදයෙ ඡන්‌දසි සමවුත්‌තිනිද්‌දෙසො නාම
තතියො පරිච්‌ඡෙදො.
4. අඩ්‌ඪසමවුත්‌තිනිද්‌දෙස-චතුත්‌ථපරිච්‌ඡෙද
විසමෙ යදි සා ස,ල,ගා සමෙ,
භ,ත්‌තයතො ගරුකා වු’පචිත්‌තං.
භ,ත්‌තයතො යදි ගා දුතමජ්‌ඣා;
යදි පුනරෙ’ව භවන්‌ති න, ජා ජ්‍යා.
යදි ස,ත්‌තිතයං ගරුයුත්‌තං,
වෙගවතී යදි භ,ත්‌තිතයා ගා.
තො ජො විසමෙ රතො ගරූ චෙ;
ස්‌මා ජ්‌ගා භද්‌දවිරාජ මෙත්‌ථ ගො චෙ.
විසමෙ ස, ජා ස,ගරු,යුත්‌තා;
කෙතුමතී සමෙ භ,ර,න,ගා ගො.
ආඛ්‍යානකී තා විසමෙ ජ, ගා ගො; (ඉන්‌දවජිර)
ජ,තා ජ,ගා ගො තු සමෙ’ථ පාදෙ. (උපෙන්‌දවජිර)
ජ,තා ජ,ගා ගො විසමෙ සමෙ තු; (උපෙන්‌දවජිර)
තා ජො ග,ගා චෙ විපරීතපුබ්‌බා. (ඉන්‌දවජිර)
ස,ස,තො ස,ල,ගා විසමෙ සමෙ;
න,භ,භ,රා භවතෙ හරිණප්‌ලුතා.
යදි න,න,ර,ල,ගා න,ජා ජ,රා,
යදි ච තදා’පරවත්‌ත මිච්‌ඡති.
න,ජ,ජ,ර,ගා සමකෙ ච පුප්‌ඵිතග්‌ගා.
ද්‌වයං මිදං වෙතාලීය’ප්‌පභෙදො.
සා යවාදිකා මතී ර,ජා ර,ජා ත්‌ව,
සමෙ සමෙ ජ,රා ජ,රා ගරූ භවෙය්‍යුං.
ඉති වුත්‌තොදයෙ ඡන්‌දසි අඩ්‌ඪසමවුත්‌තිනිද්‌දෙසො නාම
චතුත්‌ථො පරිච්‌ඡෙදො.
5. විසමවුත්‌තිනිද්‌දෙස-පඤ්‌චමපරිච්‌ඡෙද
වත්‌ත’ප්‌පභෙදො.
නදිස්‌සතෙ’ත්‌ථ යං ඡන්‌දං, පයොගෙ දිස්‌සතෙ යදි;
විසම’ක්‌ඛරපාදං තං, ගාථා සාමඤ්‌ඤනාමතො.
ඉති වුත්‌තොදයෙ ඡන්‌දසි විසමවුත්‌ති නිද්‌දෙසො නාම
පඤ්‌චමො පරිච්‌ඡෙදො.
6. ඡප්‌පච්‌චයවිභාග-ඡට්‌ඨපරිච්‌ඡෙද
පත්‌ථාරනය
පුබ්‌බෙ ගරු තෙ ච මිමෙ, කත්‌තබ්‌බා යාව සබ්‌බලා.
නට්‌ඨනය
නට්‌ඨස්‌ස යො භවෙය්‍ය’ඞ්‌කො, තස්‌මිං ලො’ද්‌ධිකතෙ සමෙ;
විසමෙ ත්‌වෙ’කසහිතෙ, භවෙය්‍ය’ද්‌ධිකතෙ ගරු.
උද්‌දිට්‌ඨනය
එකා’දිනුක්‌කමෙන’ඞ්‌කෙ, පුබ්‌බාධො ද්‌විගුණෙ ලිඛෙ;
මිස්‌සකෙහි ලහුට්‌ඨෙහි, සෙ’කෙහු’ද්‌දිට්‌ඨකං භවෙ.
සබ්‌බගලක්‍රියනය
වුත්‌ත’ක්‌ඛර සමා සඞ්‌ඛ්‍යා, ලික්‌ඛ්‍ය සෙකො’පරූ’පරි;
එකෙකහීන මෙකාදි, නු’ට්‌ඨානෙ සබ්‌බගාදිකං.
වුත්‌තසඞ්‌ඛ්‍යානය
ගරුක්‍රියා’ඞ්‌ක සන්‌දොහෙ, භවෙ සඞ්‌ඛ්‍යා විමිස්‌සිතෙ;
උද්‌දිට්‌ඨ’ඞ්‌ක සමාහාරො, සෙ’කො වෙ’මං සමා’නයෙ.
වුත්‌තඅද්‌ධානය
සඞ්‌ඛ්‍යෙව ද්‌විගුණෙ’කූනා, විත්‌ථාරා’යාමසම්‌භවා;
වුත්‌තස්‌ස’ද්‌ධ’න්‌තරානඤ්‌ච, ගරුලානඤ්‌ච අඞ්‌ගුලං.
ඉති වුත්‌තොදයෙ ඡන්‌දසි ඡප්‌පච්‌චයවිභාගො නාම
ඡට්‌ඨො පරිච්‌ඡෙදො.
නිගමන
පාදො ගරු ග්‌ගුණගරු ජ්‌ජයතං මමෙ’සො;
යස්‌ස ප්‌පභාව’මවලම්‌බ මයෙ’දිසොපි,
සම්‌පාදිතො’භිමත සිද්‌ධිකරො පරත්‌ථො.
පරත්‌ථ සම්‌පාදනතො, පුඤ්‌ඤෙනා’ධිගතෙන’හං;
පරත්‌ථ සම්‌පාදනකො, භවෙය්‍යං ජාති ජාතියං.
අවලොකිත මත්‌තෙන, යථා ඡප්‌පච්‌චයා මයා;
සාධිතා සාධයන්‌තෙ’ව, මිච්‌ඡිතත්‌ථම්‌පි පාණිනොති.
ඉති සඞ්‌ඝරක්‌ඛිතමහාසාමිත්‌ථෙරෙන විරචිතං
වුත්‌තොදයප්‌පකරණං පරිනිට්‌ඨිතං.
No comments:
Post a Comment