නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස
චාණක්‍යනීතිපාළි
රාජ නීති සමුච්‌චයං;
සබ්‌බ බීජ මිදං සත්‌ථං,
චාණක්‍යං සාරසඞ්‌ගහං.
මූලසුත්‌තං පවක්‌ඛාමි,
චාණක්‍යෙන යථොදිතං;
යස්‌ස විඤ්‌ඤාන මත්‌තෙන,
මූළ්‌හො භවති පණ්‌ඩිතො.
නෙවතුල්‍යං කුදාචනං;
සදෙසෙ පුජ්‌ජතෙ රාජා,
විදූ සබ්‌බත්‌ථ පුජ්‌ජතෙ.
මූළ්‌හෙ දොසා හි කෙවලං;
තස්‌මා මූළ්‌හසහස්‌සෙසු,
පඤ්‌ඤො එකො විසිස්‍යතෙ.
පරදබ්‌බෙසු ලෙට්‌ටුව;
අත්‌තනිව සබ්‌බභූතෙසු,
යො පස්‌සති සපණ්‌ඩිතො.
කිංකුලෙන විසාලෙන,
ගුණහීනො තු යොනරො;
අකුලිනොපි සත්‌ථඤ්‌ඤො,
දෙවතාහිපි පුජ්‌ජතෙ.
විසාලකුලසම්‌භවා;
විජ්‌ජාහීනා නසොභන්‌තෙ,
නිග්‌ගන්‌ධා ඉව කිංසුකා.
නාරීනං භූසණං පති;
පුථබ්‍යා භූසණං රාජා,
විජ්‌ජා සබ්‌බස්‌ස භූසණං.
මාතා සත්‌තු පිතා වෙරී,
යෙන බාලො නපාට්‌ඨිතො;
න සොභතෙ සභාමජ්‌ඣෙ,
හංසමජ්‌ඣෙ බකොයථා.
න ච මූළ්‌හසතෙහිපි;
එකො චන්‌දො තමො හන්‌ති,
න ච තාරගණෙහිපි.
දසවස්‌සානි තාලයෙ;
පත්‌තෙ තු සොළසෙ වස්‌සෙ,
පුත්‌තං මිත්‌තංව ආචරෙ.
තාලනෙ බහවො ගුණා;
තස්‌මා පුත්‌තඤ්‌ච සිස්‌සඤ්‌ච,
තාලයෙ න තු ලාලයෙ.
පුප්‌ඵිතෙන සුගන්‌ධිනා;
වාසිතස්‌ස වනං සබ්‌බං,
සුපුත්‌තෙන කුලංයථා.
කොටරට්‌ඨෙන අග්‌ගිනා;
දය්‌හතෙ හි වනං සබ්‌බං,
කුපුත්‌තෙන කුලං යථා.
දූරතො සොභතෙ මූළ්‌හො,
ලම්‌බමාන පටාවුතො;
තාවඤ්‌ච සොභතෙ මූළ්‌හො,
යාව කිඤ්‌චි නභාසතෙ.
අමෙජ්‌ඣාඅපි කඤ්‌චනං;
නීචතො උත්‌තමා විජ්‌ජා,
ථීරත්‌නං දුක්‌කුලාඅපි.
දුබ්‌භික්‌ඛෙ සත්‌තුවිග්‌ගහෙ;
රාජද්‌වාරෙ සුසානෙච,
යො තිට්‌ඨති සබන්‌ධවො.
පරොක්‌ඛෙ කිච්‌චහන්‌තාරං,
පච්‌චක්‌ඛෙ පියවාදිනං;
වජ්‌ජයෙ තාදිසං මිත්‌තං,
විසකුම්‌භං පයොමුඛං.
පුන සන්‌ධාතු මිච්‌ඡති;
සමච්‌චු මුපගණ්‌හාති,
ගබ්‌භ මස්‌සතරී යථා.
මිත්‌තඤ්‌චාපි න විස්‌සසෙ;
කදාචි කුපිතං මිත්‌තං,
සබ්‌බදොසං පකාසයෙ.
බන්‌ධවෙ බ්‍යසනාගමෙ;
මිත්‌තඤ්‌චා පදිකාලෙච,
භරියඤ්‌ච විභවක්‌ඛයෙ.
උපකාරග්‌ගහිතෙන,
සත්‌තුනාසත්‌තුමුද්‌ධරෙ;
පාදලග්‌ගං කරට්‌ඨෙන,
කණ්‌ටකෙනෙව කණ්‌ටකං.
න කොචි රිපු කස්‌සචි;
කාරණෙන හි ඤායති,
මිත්‌තානි ච රිපූ තථා.
නෙතං විස්‌සාසකාරණං;
මධු තිට්‌ඨති ජිව්‌හග්‌ගෙ,
හදයෙ තු හලාහලං.
දුජ්‌ජනො පරිහන්‌තබ්‌බො,
විජ්‌ජායා ලඞ්‌කතොපි සං;
මණිනා භූසිතො සප්‌පො,
කිමෙ සො නභයං කරො.
සප්‌පා කූරතරො ඛලො;
මන්‌තො සධිවසො සප්‌පො,
ඛලො කෙන නිවාය්‍යතෙ.
සිඞ්‌ගීනං සත්‌ථපාණිනං;
විස්‌සාසො නෙවකාතබ්‌බො,
ථීසු රාජකුලෙසු ච.
සතහත්‌ථෙන වාජිනො;
සිඞ්‌ගිනො දසහත්‌ථෙන,
ඨානචාගෙන දුජ්‌ජනො.
දාරං රක්‌ඛෙ ධනෙහිපි;
අත්‌තානං සතතං රක්‌ඛෙ,
දාරෙහිපි ධනෙහිපි.
පරදාරං පරදබ්‌බං,
පරිවාදං පරස්‌ස ච;
පරිහාසං ගුරුට්‌ඨානෙ,
චාපල්‍යඤ්‌ච විවජ්‌ජයෙ.
ගාමස්‌සත්‌ථෙ කුලං චජෙ;
ගාම ජනපදස්‌සත්‌ථෙ,
අත්‌තත්‌ථෙ පථවිං චජෙ.
තිට්‌ඨ ත්‍යෙකෙන බුද්‌ධිමා;
නාසමික්‌ඛ්‍ය පරං ඨානං,
පුබ්‌බමායතනං චජෙ.
ලුද්‌ධ මත්‌ථෙන ගණ්‌හෙය්‍ය,
ථද්‌ධ මඤ්‌ජලී කම්‌මුනා;
මූළ්‌හං ඡන්‌දො නුවත්‌තෙන,
තථා තථෙන පණ්‌ඩිතං.
ගෙහෙ දුච්‌චරිතානි ච;
වඤ්‌චනඤ්‌ච පමාණඤ්‌ච,
මතිමා න පකාසයෙ.
තථා විජ්‌ජාගමෙසු ච;
ආහාරෙ බ්‍යවහාරෙ ච,
චත්‌තලජ්‌ජො සදා භවෙ.
ධනිනො සොත්‌ථියො රාජා,
නදී වෙජ්‌ජො තු පඤ්‌චමො;
පඤ්‌ච යත්‍ර නවිජ්‌ජන්‌තෙ,
තත්‍ර වාසං නකාරයෙ.
න පීති නච බන්‌ධවා;
න ච විජ්‌ජාගමො කොචි,
තංදෙසං පරිවජ්‌ජයෙ.
වචසා නපකාසයෙ;
අඤ්‌ඤලක්‌ඛිත කාරියස්‌ස,
යතො සිද්‌ධි නජායතෙ.
කුභරියං කුනදිං තථා;
කුදබ්‌බඤ්‌ච කුභොජ්‌ජඤ්‌ච,
වජ්‌ජයෙ තු විචක්‌ඛණො.
ඉණසෙසොග්‌ගි සෙසො ච,
බ්‍යාධිසෙසො තථෙව ච;
පුන ච වඩ්‌ඪතෙ යස්‌මා,
තස්‌මා සෙසං නකාරයෙ.
වත්‌ථානං ආතපො ජරො;
අසොභග්‍යං ජරො ථීනං,
අස්‌සානං මෙථුනං ජරො.
භච්‌චො භරියා තථෙව ච;
අභාවෙ ප්‍යතිසන්‌තොසො,
සග්‌ගට්‌ඨො සො මහීතලෙ.
දුට්‌ඨා භරියා සඨං මිත්‌තං,
භච්‌චො චුත්‌තරදායකො;
ස සප්‌පෙච ගහෙ වාසො,
මච්‌චුරෙව නසංසයො.
භරියාචා පියවාදිනී;
අරඤ්‌ඤං තෙන ගන්‌තබ්‌බං,
යථා රඤ්‌ඤං තථාගහං.
මාතා ච බ්‍යභිචාරිනී;
භරියා රූපවතී සත්‌තු,
පුත්‌තො සත්‌තු අපණ්‌ඩිතො.
නාරී රූපං පතිබ්‌බතා;
විජ්‌ජා රූපං කුරූපානං,
ඛමා රූපං තපස්‌සිනං.
අවිජ්‌ජං ජීවනං සුඤ්‌ඤං,
දිසා සුඤ්‌ඤා අබන්‌ධවා;
පුත්‌තහීනං ගහං සුඤ්‌ඤං,
සබ්‌බසුඤ්‌ඤා දලිද්‌දතා.
කම්‌මදොසා දලිද්‌දතා;
උම්‌මාදා මාතුදොසෙන,
පිතුදොසෙන මූළ්‌හතා.
වණ්‌ණානං බ්‍රාහ්‌මණො ගුරු;
පති රෙකො ගුරුත්‌ථීනං,
සබ්‌බස්‌සාභ්‍යාගතො ගුරු.
අතිමානෙ ච කොරවා;
අතිදානෙ බලීබද්‌ධො,
සබ්‌බමච්‌චන්‌ත ගහිතං.
ඝතහීනඤ්‌ච භොජනං;
ථනහීනා ච යානාරී,
විජ්‌ජාහීනඤ්‌ච ජීවනං.
භොජ්‌ජං භොජනසත්‌ති ච,
රතිසත්‌ති වරා ථියො;
විභවො දානසත්‌ති ච,
නාප්‌පස්‌ස තපසො ඵලං.
පුත්‌තො පිණ්‌ඩප්‌පයොජනො;
හිතප්‌පයොජනං මිත්‌තං,
ධනං සබ්‌බප්‌පයොජනං.
දුල්‌ලභො ඛෙමකරො සුතො;
දුල්‌ලභා සදිසී ජායා,
දුල්‌ලභො සජනො පියො.
මුත්‌තිකං න ගජෙගජෙ;
සාධවො න හි සබ්‌බත්‍ර,
චන්‌දනං න වනෙවනෙ.
අසොචො පණ්‌ඩිතබන්‌ධවො;
අසොචා විධවා නාරී,
පුත්‌තනත්‌ත පතිට්‌ඨිතා.
අවිජ්‌ජො පුරිසො සොචො,
සොචං මෙථුන මප්‌පජං;
නිරාහාරා පජා සොචා,
සොචං රජ්‌ජ මරාජකං.
පණ්‌ඩිතෙහි ච මිත්‌තතං;
ඤාතීභි ච සමං මෙලං,
කුබ්‌බානො නවිනස්‌සති.
කට්‌ඨො වාසො නිරාසයො;
නිද්‌ධනො බ්‍යවසායො ච,
සබ්‌බකට්‌ඨා දලිද්‌දතා.
තක්‌කරස්‌ස කුතො ධම්‌මො,
දුජ්‌ජනස්‌ස කුතො ඛමා;
වෙසියා ච කුතො ස්‌නෙහො,
කුතො සච්‌චඤ්‌ච කාමිනං.
කොපනස්‌ස කුතො සුඛං;
ථීනං කුතො සතිත්‌තඤ්‌ච,
කුතො මෙත්‌තී ඛලස්‌ස ච.
බාලානං රොදනං බලං;
බලංමූළ්‌හස්‌ස මොනිත්‌තං,
චොරානං අතථං බලං.
අධුවං පරිසෙවති;
ධුවානි තස්‌ස නස්‌සන්‌ති,
අධුවං නට්‌ඨමෙව ච.
සුක්‌කං මංසං ථියො වුද්‌ධා,
බාලක්‌ක තරුණං දධි;
පභාතෙ මෙථුනං නිද්‌දා,
සජ්‌ජු පාණහරානි ඡ;
බාලා ථී ඛීරභොජනං;
ඝතමුණ්‌හොදකඤ්‌චෙව,
සජ්‌ජු පාණකරානි ඡ.
ඡ සුනා තීණි ගද්‍රභා;
වායසා චතු සික්‌ඛෙථ,
චත්‌තාරි කුක්‌කුටාදපි.
යොනරො කත්‌තුමිච්‌ඡති;
සංයතනෙන කත්‌තබ්‌බං,
සීහාදෙකං පකිත්‌තිතං.
සබ්‌බින්‌ද්‍රියානි සංයම,
බකොව පතිතො ජනො;
කාලදෙසොපපන්‌නානි,
සබ්‌බකිච්‌චානි සාධයෙ.
සුනිද්‌දො සීඝචෙතනො;
පභුභත්‌තො ච සූරො ච,
ඤාතබ්‌බා ඡ සුනා ගුණා.
සීතුණ්‌හඤ්‌ච නවින්‌දති;
ස සන්‌තොසො තථා නිච්‌චං,
තීණි සික්‌ඛෙථ ගද්‍රභා.
ගුළ්‌හමෙථුනධම්‌මඤ්‌ච,
කාලෙකාලෙ ච සඞ්‌ගහං;
අප්‌පමාදමනාලස්‍යං,
චතු සික්‌ඛෙථ වායසා.
භොජනං සහ බන්‌ධුහි;
ථියං ආපදග්‌ගතං රක්‌ඛෙ,
චතු සික්‌ඛෙථ කුක්‌කුටා.
කිංදූරං බ්‍යවසායිනං;
කො විදෙසො සවිජ්‌ජානං,
කො පරො පියවාදිනං.
භයස්‌ස කථිතො පන්‌ථො,
ඉන්‌ද්‍රියානමසංයමො;
තජ්‌ජයො සම්‌පදාමග්‌ගො,
යෙනිට්‌ඨං තෙන ගම්‍යතෙ.
න ච බ්‍යාධිසමො රිපු;
නචාපච්‌චසමො ස්‌නෙහො,
න ච දෙවා පරං බලං.
පාකාරාවරණං ගහං;
නරින්‌දාවරණා දෙසා,
චාරිත්‌තාවරණා ථියො.
ඝතකුම්‌භසමා නාරී,
තත්‌තඞ්‌ගාර සමො පුමා;
තස්‌මා ඝතඤ්‌ච අග්‌ගිඤ්‌ච,
නෙකත්‍ර ථපයෙ බුධො.
බුද්‌ධි තාසං චතුග්‌ගුණො;
ඡගුණො බ්‍යවසායො ච,
කාමොචට්‌ඨගුණො මතො.
භරියං ගතයොබ්‌බනං;
රණා පච්‌චාගතං සූරං,
සස්‌සඤ්‌ච ගෙහමාගතං.
සන්‌තුට්‌ඨාඉව පාථිවා;
සලජ්‌ජා ගණිකා නට්‌ඨා,
නිල්‌ලජ්‌ජා ච කුලිත්‌ථියො.
අවංසපතිතො රාජා,
මූළ්‌හපුත්‌තො ච පණ්‌ඩිතො;
අධනෙන ධනං පාප්‍ය,
තිණංව මඤ්‌ඤතෙ ජනං.
යස්‌සත්‌ථි විපුලං ධනං;
සසිනො තුල්‍යවංසොපි,
නිද්‌ධනො පරිභූයතෙ.
පරහත්‌ථගතං ධනං;
කිච්‌චකාලෙ සමුප්‌පන්‌නෙ,
න සාවිජ්‌ජා න තද්‌ධනං.
පාදපානං භයං වාතා,
පද්‌මානං සිසිරා භයං;
පබ්‌බතානං වජීරම්‌හා,
සාධූනං දුජ්‌ජනා භයං.
සන්‌ති රඤ්‌ඤො තයොගුණා;
යසො සග්‌ගනිවාසො ච,
විපුලො ච ධනාගමො.
ඛත්‌තියස්‌සාගුණා තයො;
අයසො චත්‌ථනාසො ච,
නරකෙ ගමනං තථා.
බහූමූළ්‌හසඞ්‌ඝාතෙහි,
අඤ්‌ඤොඤ්‌ඤපසුවුත්‌තිභි;
පච්‌ඡාද්‍යන්‌තෙ ගුණා සබ්‌බෙ,
මෙඝෙහිව දිවාකරො.
යස්‌ස ඛෙත්‌තං නදීතීරෙ,
භරියාපි පරප්‌පියා;
පුත්‌තස්‌ස විනයො නත්‌ථි,
මච්‌චුරෙව නසංසයො.
පච්‌චක්‌ඛමපි දිස්‌සතෙ;
සිලා තරති පානීයං,
ගීතං ගායති වානරො.
නිච්‌චං සුඛ මරොගිකෙ;
භරියා භත්‌තු පියා යස්‌ස,
තස්‌ස නිච්‌චොස්‌සවං ගහං.
හෙලස්‌ස කම්‌මනාසාය,
බුද්‌ධිනාසාය නිද්‌ධනං;
යාචනා මානනාසාය,
කුලනාසාය භොජනං.
ඵලච්‌ඡායා සමන්‌විතො;
යදි දෙවා ඵලං නත්‌ථි,
ඡායා කෙන නිවාරයෙ.
දුතීයෙ නජ්‌ජිතං ධනං;
තතීයෙ නජ්‌ජිතං පුඤ්‌ඤං,
චතුත්‌ථෙ කිංකරිස්‌සති.
නදීකූලෙච යෙ වක්‌ඛා,
පරහත්‌ථගතං ධනං;
කිච්‌චං ථීගොචරං යස්‌ස,
සබ්‌බං තං විඵලං භවෙ.
කුපුත්‌තමාසජ්‌ජ කුතො ජලඤ්‌ජලී;
කුගෙහිනිං පාප්‍ය ගහෙ කුතො සුඛං,
කුසිස්‌සමජ්‌ඣාපයතො කුතො යසො.
සාමා ථීචිට්‌ඨකාලයං;
සීතකාලෙ භවෙ උණ්‌හං,
ගිම්‌හකාලෙ ච සීතලං.
විසං රඤ්‌ඤොනුකුලතා;
විසං ථීපි අඤ්‌ඤාසත්‌තා,
විසං බ්‍යාධි අවෙක්‌ඛිතො.
අජිණ්‌ණෙ භොජනං විසං;
විසං ගොට්‌ඨී දලිද්‌දස්‌ස,
වුද්‌ධස්‌ස තරුණී විසං.
පතිතා නිහතා ථියො;
අප්‌පබීජං හතං ඛෙත්‌තං,
භච්‌චදොසා හතො පභූ.
හතමසොත්‌තියං සද්‌ධං,
හතො යඤ්‌ඤො ත්‌වදක්‌ඛිණො;
හතා රූපවතී වඤ්‌ඣා,
හතං සෙනමනායකං.
ජපහොමපරායනො;
ආසීවාදවචොයුත්‌තො,
එස රාජපුරොහිතො.
කුලසීලගුණොපෙතො,
සබ්‌බධම්‌මපරායනො;
පවීණො පෙසනාද්‍යක්‌ඛො,
ධම්‌මාද්‍යක්‌ඛො විධීයතෙ.
අයුබ්‌බෙදකතාභ්‍යාසො,
සබ්‌බෙසං පියදස්‌සනො;
අරියසීලගුණොපෙතො,
එස වජ්‌ජො විධීයතෙ.
ලහුහත්‌ථො ජිතක්‌ඛරො;
සබ්‌බසත්‌ථ සමාලොකී,
පකට්‌ඨො නාම ලෙඛකො.
සමත්‌තනීතිසත්‌තඤ්‌ඤො,
වාහනෙ පූජිතස්‌සමො;
සූරවීරගුණොපෙතො,
සෙනාධ්‍යක්‌ඛො විධීයතෙ.
පරචිත්‌තොපලක්‌ඛකො;
ධීරො යථාත්‌ථ වාදී ච,
එස දූතො විධීයතෙ.
පුත්‌තනත්‌ත ගුණොපෙතො,
සත්‌ථඤ්‌ඤො පිට්‌ඨපාචකො;
සූරො ච කථිනොචෙව,
සූපකාරො ස උච්‌චතෙ.
බලවා පියදස්‌සනො;
අප්‌පමාදී සදා දක්‌ඛො,
පතිහාරො ස උච්‌චතෙ.
සත්‌ථං තස්‌ස කරොති කිං;
ලොචනෙහි විහීනස්‌ස,
දප්‌පණො කිංකරිස්‌සති.
කිංකරිස්‌සන්‌ති වත්‌තාරො,
සොතං යත්‌ථ නවිජ්‌ජතෙ;
නග්‌ගකපණකෙ දෙසෙ,
රජණො කිංකරිස්‌සති.
No comments:
Post a Comment