නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස
සූරස්‌සතීනීති
පඨමො භාගො
පණාමගාථා
සුගන්‌ධකමලා සුභා;
සඤ්‌ජාතං උත්‌තමං වාණිං,
වන්‌දාමි විත්‌තමානසා.
සමජ්‌ඣිට්‌ඨො රචිස්‌සාමි,
දක්‌ඛෙන රාජමන්‌තිනා;
නාමෙන සන්‌තෙන,
නීතිං ලොකහිතාවහං;
සාලඞ්‌කාරං සොපදෙසං,
නාමෙනාහං ස්‌වරස්‌සතිං.
පෙක්‌ඛන්‌ත්‌විමං නීතිං සන්‌තා,
මඤ්‌ජූසරුක්‌ඛසන්‌නිභං;
නානොපදෙසසංපුණ්‌ණං,
සදත්‌ථකුසලා සදා.
සූරස්‌සතීනීති
ලොකසාරා හි තෙ දුවෙ;
ලොකාපි තෙහි තිට්‌ඨන්‌ති,
රට්‌ඨං අකංසු ඉස්‌සරං.
මලීභූතාව සබ්‌බදා;
ඉට්‌ඨං ගුණං නාසයන්‌ති,
තෙ වෙ ලොකස්‌ස වෙරිනො.
පක්‌ඛීනං පන වායසො.
මච්‌ඡානං ධීවරා යථා;
ගුණීනං සජ්‌ජනානඤ්‌ච,
දුජ්‌ජනා නිච්‌චවෙරිනො.
සිරි මූලා හි සම්‌පදා;
සිරිය ඉධ ජොතන්‌ති,
සිරී සා සබ්‌බසිද්‌ධිකා.
සච්‌චං මීදිතිකාරකං;
මුසාතමෙන දුක්‌ඛන්‌ති,
සච්‌චාභාය සුඛන්‌තිවෙ.
සකුණානඤ්‌ච වස්‌සිතං;
මනුස්‌සවස්‌සිතං රාජ,
දුබ්‌බිජානතරං තතො.
ඣාපෙති සබ්‌බසම්‌පදං;
මුදිතා කප්‌පමෙඝොව,
රොපෙති සබ්‌බසම්‌පදං.
ථුසරාසිම්‌හි උස්‌සිතා;
තථෙව කපිචිත්‌තානං,
කම්‌මන්‌තා චඤ්‌චලඞ්‌ගතා.
පුරිසං රාගවිරාගිනං,
එදිසං තාත මාසෙවි;
නිම්‌මනුස්‌සම්‌පි චෙ සියා.
සකවණ්‌ණෙන මජ්‌ජිතො;
වික්‌කමී පුප්‌ඵතො පුප්‌ඵං,
නස්‌සාගාරං න සඞ්‌ගමො.
[ඛ]
කිප්‌පිලිකා දුබ්‌බණ්‌ණාපි,
සමග්‌ගාච පරක්‌කමා;
මා හොථ පුප්‌ඵචුම්‌බීව,
හොථ වො පචිකා යථා.
ස්‌වානා අඤ්‌ඤොඤ්‌ඤමොදිතා;
දිස්‌වාන ඡට්‌ටිතං භත්‌තං,
සීඝවෙරී විහිංසරෙ.
සමග්‌ගා ඤ්‌ඤොඤ්‌ඤමොදිතා;
ධනහෙතු විහිංසන්‌ති,
ධීරත්‌ථු සීඝවෙරිකා.
නෙව තාලා විසෙසිනො;
ථිරචිත්‌තා ජනා සන්‌තා;
සුඛදුක්‌ඛෙසු නිච්‌චලා.
සුට්‌ඨු තිට්‌ඨති ගෙණ්‌ඨුකෙ;
අප්‌පවට්‌ටෙ භූම්‍යං සෙති,
තථෙව ගෙණ්‌ඨුකො ජනො.
කාලඤ්‌හි කාලිකා ජනා;
වජිරාදිඤ්‌ච සක්‌කොන්‌ති,
තෙන කාලො අනග්‌ඝිකො.
සාරසාරො සුගන්‌ධිකො;
නිග්‌ගන්‌ධො ත්‌වෙව නිස්‌සාරො,
දීඝද්‌ධානොපි සිම්‌බලී.
[ඛ]
දීඝද්‌ධානා සුසාරකා;
නිස්‌සාරා කෙචි ඵෙග්‌ගූව,
දීඝද්‌ධානාපි ගොයථා.
යස්‌මිං ගච්‌ඡති නට්‌ඨතං;
පාසාණහදයස්‌සස්‌ස,
ජීවතීත්‍යා භිධාමුධා.
පසාදො නිප්‌ඵලො යස්‌ස,
කොපොචාපි නිරත්‌ථකො;
න තං සඞ්‌ගන්‌තු මිච්‌ඡෙය්‍ය,
ථීපුමාව නපුංසකං.
න යාව සොහදං භවෙ;
උපචාරො සුමිත්‌තම්‌හි,
මායා ච හොති කොටිලං.
රසො සාදුතරො යථා;
තථෙව සුමිත්‌තො ලොකෙ,
දුම්‌මිත්‌තො පන නෙදිසො.
විස්‌සාසපීතිභාජනං;
රතනාභිරතනං ඉච්‌ඡෙ,
සුමිත්‌තං අක්‌ඛරත්‌තයං.
මුඛං අඤ්‌ඤොඤ්‌ඤදප්‌පණං,
සුඛෙ සුඛං දුක්‌ඛෙ දුක්‌ඛං,
පටිච්‌ඡායෙව දප්‌පණෙ.
සුඛරාවත ඉත්‌ථියො;
යාසාමිකෙ දුක්‌ඛිතම්‌හි,
සුඛමිච්‌ඡන්‌ති අත්‌තනො.
මානං කත්‌වාන පච්‌ඡතො;
සකත්‌ථං ධාරයෙ ධීරො,
අත්‌ථභඤ්‌ජො හි මුළ්‌හතා.
සද්‌ධං කරෙය්‍ය පච්‌ඡතො;
තුරං න සද්‌දහෙ ධීරො,
සීඝසද්‌ධො හි මන්‌දකො.
වනෙ 0.0099 බහූනි කට්‌ඨානි;
දුල්‌ලභං රත්‌තචන්‌දනං;
තථා ජනා බහූ ලොකෙ;
පුමා ජඤ්‌ඤො සුදුල්‌ලභො.
සුක්‌ඛෙහි දය්‌හතෙ වනං;
එතාදීහි අසාරෙහි;
ලොකො ජනෙහි දය්‌හතෙ.
පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන මොදිතා;
සුඛං වසිංසු පොරාණා,
බුද්‌ධසාසනමාමකා.
තං වනං සුරභිගන්‌ධිකං;
තථා ජනෙන තං රට්‌ඨං,
ගුණිනා හි සිරීමතා.
කප්‌පන්‌තට්‌ඨායිනො ගුණා.
සඞ්‌ගමො නො හිසබ්‌බදා;
තථෙව බ්‍යග්‌ඝචිත්‌තානං,
සජාතිකා ඛයොනතා.
යො චෙඤ්‌ඤ දුට්‌ඨකාරකො;
බහූනං සාධූ පායෙන,
ස වෙ සාධූති වුච්‌චතෙ.
ජලං නත්‌ථෙව පාතවෙ;
ඛුද්‌දකෙ ඛතකූපම්‌හි,
සාදුං අත්‌ථි බහුං දකං.
නින්‌දිතුඤ්‌ච පසංසිතුං;
මුඛඤ්‌හි වො කථාද්‌වාරං,
නිරුන්‌ධෙය්‍යාථ සබ්‌බදා.
චක්‌ඛුං වො දස්‌සිතුං පියං;
සණිකඤ්‌හි පියලාභං,
ධනලාභං තුරං කරෙ.
පඨමං බුද්‌ධිලක්‌ඛණං;
නිට්‌ඨඞ්‌ගතං ආරද්‌ධස්‌ස,
දුතියං බුද්‌ධිලක්‌ඛණං.
තුරිතාභිනිපාතිනං;
සානි කම්‌මානි තප්‌පෙන්‌ති,
උණ්‌හං වජ්‌ඣොහටං මුඛෙ.
ජනතා නින්‌දිතානි ච;
අසක්‍යානි ච කම්‌මානි,
නාරභෙථ විචක්‌ඛණො.
සඞ්‌කිතානං පදෙ පදෙ;
පරප්‌පවාදතාසානං,
දූරතො යන්‌ති සම්‌පදා.
ලොකො සද්‌දස්‌ස ගොචරො;
යො ච සද්‌දපරිත්‌තාසො,
වනෙ භන්‌තමිගො හි සො.
විසෙසො සුට්‌ඨු ඛායති;
රන්‌ධිතොපි සිනිද්‌ධො නො,
ථුසො විරසඵාරුසො;
තණ්‌ඩුලං සිනිද්‌ධං රසං,
එවං ලොකෙපි ඤායතෙ.
රුහතෙ කිං යථාබලං;
මහාසාලං සුනිස්‌සාය,
රුහතෙ බ්‍රහතං ගතා.
පක්‌ඛපාත විඝාතිකා;
පක්‌ඛපාතෙන දුක්‌ඛන්‌ති,
නිප්‌පක්‌ඛො වසතෙ සුඛං.
යථාඨානෙ නියුජ්‌ජරෙ;
නො හි චූළාමණි පාදෙ,
පාදුකා ච සිරොපරි.
මන්‌තීසු අකුතූහලං;
වියඤ්‌ච අන්‌නපානම්‌හි;
අත්‌ථෙ ජාතෙ ච පණ්‌ඩිතං.
කාලො චොරො භයානකො;
කායගෙහං බහුඡිද්‌දං,
කාලචොරස්‌ස චොරිතං.
ධීතිමා කාලඉස්‌සරො;
කාලිස්‌සරො රට්‌ඨිස්‌සරං,
අතිවත්‌තති සබ්‌බසො.
කාලමෙකෙ අනෙක්‌ඛකා;
තෙසු කාලවිලොපාව,
භයානකා තිකක්‌ඛළා.
රඤ්‌ඤො හිතං ජනෙහි වෙ;
දෙස්‌සො අත්‌තහිතං දස්‌සී,
ගාරය්‌හො කින්‌නු කාරකො.
බහුනාපි න හාපයෙ.
යස්‌ස උපකාරො දින්‌නො,
උපකාරං දදෙ පුන;
තතො පකාරං නිච්‌ඡෙය්‍ය,
කතඤ්‌ඤූ දුල්‌ලභො ඉධ.
නරා එකච්‌චියා ඉධ;
කට්‌ඨං නිප්‌ලවිතං සෙය්‍යො,
නත්‌වෙවෙ කච්‌චියො නරො.
මහග්‌ඝං දාරුකං කරෙ;
තථා ජනොපි අත්‌තානං,
මහග්‌ඝො ලොකමානිතො.
මහග්‌ඝං ඡින්‌දතෙ යථා;
නිග්‌ගුණො සගුණං ලොකෙ,
අලක්‌ඛීච සිරිං තථා.
සූරස්‌සතීනීති
දුතියො භාගො
පාපෙති උණ්‌ණතං ධනිං;
අධනිං ඔණතං ලොකෙ,
සඤ්‌චිනෙ තෙන තං ධනං.
කාලචක්‌කං අවාරිතං;
තෙන ඝටී දිනං මාසො,
වස්‌සො භවත්‍ය චීරතො.
එකදා සො භයං කරො;
සුතත්‌තමපි පානීයං,
සමයතෙ නු පාවකං.
විකතිං පුන ගච්‌ඡති;
සභාවෙන ආකාරෙන,
විප්‌පල්‌ලාසං ස ගච්‌ඡති;
සංසුමාර ගතා ගොධා,
යථා ථී පුමවෙසිකා.
උපචිකා හි වම්‌මිකා;
නික්‌ඛන්‌තා මරණං යන්‌ති,
උප්‌පතා නිප්‌පතං ගතා.
නිස්‌සෙසං පියමානසං;
සද්‌ධාචිත්‌තං තු නො විඤ්‌ඤූ,
සද්‌ධායිකො පක්‌ඛලිතො.
මහුස්‌සාහෙන යො හි සො;
තදඩ්‌ඪං අනුස්‌සාහෙන,
නොස්‌සාහො තෙසු ථොමිතො;
මහුස්‌සාහො දුක්‌ඛො ලොකෙ,
අනුස්‌සාහො සදා සුඛො.
පිට්‌ඨිකාරීච දුක්‌කරං,
කදා ලභෙය්‍ය සො ලොකෙ,
සුඛමං සුකරං මුධා;
පච්‌චක්‌ඛඤ්‌හි සො කරෙය්‍ය,
දුක්‌ඛමඤ්‌චාපි දුක්‌කරං.
තොසනාපොසනාදිනා;
තෙන සො මහග්‌ඝං කම්‌මං,
කරෙ ලොකහිතායුතං.
නින්‌නා වෙළූ කසා නළා;
යථාවාතං නගච්‌ඡන්‌ති,
තථා චරෙ ජනෙ කදා.
නිස්‌සයො නත්‌ථි පස්‌සතො;
අධිකං වීරියං හොති,
අත්‌තනාථො තදා භවෙ.
පාසාණසකලාකුලං;
පප්‌පොති නඛභඞ්‌ගංවා,
ඵලංවා මූසිකො භවෙ.
අමග්‌ගා මග්‌ගසඤ්‌ඤිනො;
තථෙව දුප්‌පඤ්‌ඤා මුළ්‌හා,
තථත්‌ථං නාව බුජ්‌ඣරෙ.
දුවිධා රූපසම්‌පදා,
නාරිං ඉච්‌ඡෙ පියරූපිං,
පුරිසං වීරරූපකං.
පක්‌ඛචාලනකම්‌මුනා;
කුසිතා සුපිතා නෙතෙ,
තථා ජනාපි කම්‌මිකා.
නිග්‌ගහමපි සංඛමෙ;
පත්‌තකාලෙ තු නීතිඤ්‌ඤො,
කණ්‌හසප්‌පොව උට්‌ඨහෙ.
සීහා උන්‌නතචෙතසා;
පරංපි නපණාමෙන්‌ති,
වුද්‌ධිකාමා තථා චරෙ.
ඛීණො පුරාණහායනො;
නවවස්‌සෙ නවා මෙත්‌තා,
භාවිතබ්‌බා හිතෙසිනා.
දුම්‌මන්‌තිනං කමුපයන්‌ති න නීතිදොසා;
කං ස්‍රී න මානයති කං න ච හන්‌ති මච්‌චු,
කං ථීකතා න විසයා පරිපීළයන්‌ති.
(වසන්‌තතිලකාගාථා.)
යොලුම්‌බ්‍ය උදකං මිනෙ;
අගම්‌භීරං ගම්‌භීරංවා,
අගාධෙ මඤ්‌ඤි ගම්‌භීරං.
(ඛ)
තථා මන්‌දො සඤ්‌ඤාණෙන,
අගාධෙ මඤ්‌ඤි පණ්‌ඩිතං;
සමාසමං න ජානාති,
බහ්‌වප්‌පං තික්‌ඛමන්‌දතං.
ඡෙකකම්‌මෙ ච නො ඉධ;
මච්‌චුං වහන්‌ති සීසෙන,
තෙ මුළ්‌හා මුළ්‌හසඞ්‌ගමා.
උජුකො කුටිලො භවෙ;
උජුකොව පසංසෙය්‍යො,
නොහ්‍යඤ්‌ඤො සාජසඞ්‌ගමො.
සිඤ්‌චිතාපි පුනප්‌පුනං;
පුප්‌ඵතෙ සම්‌පත්‌තෙ කාලෙ,
එවං ධාරෙථ වීරියං.
දුවිධා හි ධනාකති;
ධනුච්‌චයෙ නයො අත්‌ථි,
ධනක්‌ඛෙපම්‌හි නො ඉධ.
ජූතකාරඤ්‌ච චඤ්‌චලං;
නාලපෙය්‍ය විසෙසඤ්‌ඤූ,
යදිච්‌ඡෙ සිද්‌ධි මත්‌තනො.
පුරිසං රාගවිරාගිනං;
එදිසං තාත මාසෙවි,
නිම්‌මනුස්‌සංපි චෙ සියා.
ගුණා ගුණඤ්‌ඤූසු ගුණා භවන්‌ති,
තෙ නිග්‌ගුණං පත්‌වා භවන්‌ති දොසා;
ආසාද්‍යතොයා පභවන්‌ති නජ්‌ජො,
සමුද්‍රමාසජ්‌ජ භවන්‌ත්‍යපෙය්‍යා.
(උපජාතිගාථා)
කොට්‌ටෙත්‌වාන පුනප්‌පුනං;
කොට්‌ටකොව තථා බාලා,
සාධුං ඔවජ්‌ජ නිම්‌මිතා.
චාණක්‍යනීතිලා ගාථා
තාළනෙ බහවො ගුණා;
තස්‌මා පුත්‌තඤ්‌ච සිස්‌සඤ්‌ච,
තාළයෙ න ච ලාලයෙ.
යො චෙ දොසං පකාසයෙ;
සො හවෙ පච්‌චුප්‌පන්‌නස්‌ස,
දොසං භාසෙති ඤායති.
යෙ නිස්‌සයං පලම්‌බරෙ;
නිස්‌සයස්‌ස විනාසෙන,
භූම්‍යං සෙන්‌ති අනාථකා.
මානඛූරෙහි අක්‌කමං;
භයං කරොති ලොකම්‌හි,
ගොව බාලො විහිංසකො.
උජුලෙඛාය තිට්‌ඨති;
මුසාවාතෙහි තංලොකං,
නිපාතෙසි අනජ්‌ජවං.
නාරහො පරිභුඤ්‌ජිතුං;
තථූපමාය වෙක්‌ඛෙය්‍ය,
සකම්‌මපරකම්‌මනි.
නසක්‌කොති ඝනං තමං;
විජ්‌ඣිතුං රංසියා ලොකෙ,
තථා මදනමොහිතා;
නසක්‌කොන්‌ති මදං භෙත්‌වා,
පඤ්‌ඤාභාය පභාසිතුං.
භොගිම්‌හි රොගුපද්‌දවං;
දෙස්‌සවෙරඤ්‌ච ආණිම්‌හි,
පස්‌සෙ ලොකස්‌ස වෙරිතං.
ජීවං සුද්‌ධං කරෙ නිජං;
සෙට්‌ඨො සො තෙන ජීවෙන,
ජෙගුච්‌ඡො මලජීවිකො.
විසෙසං යො නබුජ්‌ඣති;
කථඤ්‌හි සො වික්‌කීණෙය්‍ය,
කීණෙය්‍ය වා යථාතථං.
පබ්‌බතං භෙත්‌තු මුස්‌සහං;
අබලා තනුමජ්‌ඣත්‌තා,
චින්‌තා හස්‍යාව සා මුධා.
රොගඤ්‌චූපසමං නයෙ;
මහාබලොපි තෙනෙව,
වුද්‌ධිංපත්‌වා ස හඤ්‌ඤතෙ.
සදාඨීහි මුඛෙහි භො;
නිහීනානි අනෙකධා;
තික්‌ඛානි ඛරවාදානි,
මනුස්‌සානං මුඛානි වෙ.
සජීවවුත්‌තිකම්‌මුනා;
ජනා තෙන විහඤ්‌ඤන්‌ති,
චරන්‌ති ධම්‌මවෙමුඛා.
සාසනීයංව දුල්‌ලභං;
දුල්‌ලභං තං වමඤ්‌ඤන්‌තො,
එසො බාලතමො භවෙ.
මොහා තං උපකාරිතුං;
අඤ්‌ඤොරොහි තදා වාටං,
දුතීයො මුළ්‌හමුළ්‌හකො.
අකා දුට්‌ඨානි නින්‌නදං;
තථෙව සාධුසත්‌ථෙන,
විද්‌ධො බාලො පකුප්‌පිතො.
අන්‌තො තුණ්‌ඩෙන මක්‌ඛිකා;
බහිද්‌ධා පරිවාරෙන්‌ති,
ජනො තෙන ඩංසායයෙ.
සද්‌ධම්‌මො අප්‌පකාලිනො;
අප්‌පකො තෙන යුඤ්‌ජෙය්‍යුං,
ඛණං බහුං ලභෙතවෙ.
No comments:
Post a Comment