නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස
ලොකනීති
1. පණ්‌ඩිතකණ්‌ඩො
නානාසත්‌ථසමුද්‌ධටං;
මාගධෙනෙව සඞ්‌ඛෙපං,
වන්‌දිත්‌වා රතනත්‌ථයං.
නීතිලොකෙ පුරිසස්‌ස සාරො,
මාතා පිතා ආචරියොච මිත්‌තො;
තස්‌මා හි නීතිං පුරිසො විජඤ්‌ඤා,
ඤාණී මහා හොති බහුස්‌සුතොච.
අලසස්‌ස කුතො සිප්‌පං,
අසිප්‌පස්‌ස කුතො ධනං;
අධනස්‌ස කුතො මිත්‌තං,
අමිත්‌තස්‌ස කුතො සුඛං;
අපුඤ්‌ඤස්‌ස කුතො වරං.
සිප්‌පා සමං ධනං නත්‌ථි,
සිප්‌පං චොරා නගණ්‌හරෙ;
ඉධ ලොකෙ සිප්‌පං මිත්‌තං,
පරලොකෙ සුඛාවහං.
අප්‌පකං නාතිමඤ්‌ඤෙය්‍ය,
චිත්‌තෙ සුතං නිධාපයෙ;
වම්‌මිකොදකබින්‌දූව,
චිරෙන පරිපූරති.
ඛුද්‌දොති නාතිමඤ්‌ඤෙය්‍ය,
විජ්‌ජං වා සිප්‌පමෙව වා;
එකම්‌පි පරියොදාතං,
ජීවිතකප්‌පකාරණං.
සෙලෙ සෙලෙ න මාණිකං,
ගජෙ ගජෙ න මුත්‌තිකං;
වනෙ වනෙ න චන්‌දනං,
ඨානෙ ඨානෙ න පණ්‌ඩිතං.
පණ්‌ඩිතො සුතසම්‌පන්‌නො,
යත්‌ථ අත්‌ථීති චෙ සුතො;
ගන්‌තබ්‌බංව සුතෙසිනා.
සිනෙ සිප්‌පං සිනෙ ධනං,
සිනෙ පබ්‌බතමාරුහං;
සිනෙ කාමස්‌ස කොධස්‌ස,
ඉමෙ පඤ්‌ච සිනෙ සිනෙ.
සුති සම්‌මුති සඞ්‌ඛ්‍යාච,
යොගා නීති විසෙසකා;
ගන්‌ධබ්‌බා ගණිකා චෙව,
ධනු බෙදා ච පූරණා.
තිකිච්‌ඡා ඉතිහාසා ච,
ජොති මායා ච ඡන්‌දති;
කෙතු මන්‌තා ච සද්‌දා ච,
සිප්‌පාට්‌ඨාරසකා ඉමෙ.
අපුට්‌ඨො පණ්‌ඩිතො භෙරී,
පජ්‌ජුන්‌නො මෙ හොති පුච්‌ඡිතො;
බාලො පුට්‌ඨො අපුට්‌ඨොපි,
බහුම්‌පි භණතෙ සදා.
පොත්‌ථකෙසු ච යං සිප්‌පං,
පරහත්‌ථෙසු යං ධනං;
න තං සිප්‌පං න තං ධනං.
ජලප්‌පමාණං කුමුද්‌දනාලං,
කුලප්‌පමාණං විනයො පමාණං;
බ්‍යත්‌තිප්‌පමාණං කථීතවාක්‍යං,
පථවියා පමාණං තිණ මිලාතං.
අප්‌පස්‌සුතො සුතං අප්‌පං,
බහුං මඤ්‌ඤති මානවා;
සින්‌ධූදකං අපස්‌සන්‌තො,
කූපෙ තොයංව මණ්‌ඩුකො.
පථමං පරාජයෙ සිප්‌පං,
දුතියං පරාජයෙ ධනං;
තතියං පරාජයෙ ධම්‌මං,
චතුත්‌ථං කිං කරිස්‌සති.
බ්‍යත්‌ත පුත්‍ර කිමලසො,
අබ්‍යත්‌තො භාරහාරකො;
බ්‍යත්‌තකො පූජිතො ලොකෙ,
බ්‍යත්‌ත පුත්‍ර දිනෙ දිනෙ.
මාතා වෙරී පිතා සත්‍රු,
කෙන බාලෙ න සික්‌ඛිතා;
හංසමජ්‌ඣෙ බකොයථා.
කණ්‌ටකං ගිරි කො තික්‌ඛති,
කො අඤ්‌ජනං මිගක්‌ඛිකං;
උප්‌පථං පල්‌ලලෙ කො සුගන්‌ධං,
කුල-පුත්‌ත-රූපො කො පවත්‌තති;
සාමං-භාවො.
න රසං අකොතම්‌බුලං,
අධනස්‌ස, ලඞ්‌කතම්‌පි;
අලොනකන්‌තු බ්‍යඤ්‌ජනං,
බ්‍යාකරණං අසිප්‌පස්‌ස.
සුස්‌සුසා සුතසම්‌පන්‌නො,
සුතාපඤ්‌ඤාය පවඩ්‌ඪති;
පඤ්‌ඤාය අත්‌ථං ජානාති,
ඤාතො අත්‌ථො සුඛාවහො.
භොජනං මෙථුනං නිද්‌දා,
ගොණෙ පොසෙපි විජ්‌ජති;
විජ්‌ජා විසෙසො පොසස්‌ස,
තං හීනො ගොසමො භවෙ.
නත්‌ථි විජ්‌ජාසමංමිත්‌තං,
නච බ්‍යාධිසමො රිපු;
නච කම්‌මසමං බලං.
හංසො මජ්‌ඣෙ න කාකානං,
සීහො ගුන්‌නං න සොභතෙ;
ගද්‍රභමජ්‌ඣෙ තුරඞ්‌ගො,
බාලමජ්‌ඣෙ ච පණ්‌ඩිතො.
යාවජීවම්‌පි චෙ බාලො,
පණ්‌ඩිතං පයිරුපාසති;
න සො ධම්‌මං විජානාති,
දබ්‌බි සූපරසං යථා.
මුහුත්‌තමපි චෙ විඤ්‌ඤූ,
පණ්‌ඩිතං පයිරුපාසති;
ඛිප්‌පං ධම්‌මං විජානාති,
ජිව්‌හා සූපරසං යථා.
විනා සත්‌ථං න ගච්‌ඡෙය්‍ය,
සූරො සඞ්‌ගාමභූමියං;
පණ්‌ඩිත්‌වාද්‌ධගූ වාණිජො,
විදෙසගමනො තථා.
ධනනාසං මනොතාපං,
ඝරෙ දුච්‌චරිතානි ච;
පණ්‌ඩිතො න පකාසයෙ.
පත්‌තානුරූපකං වාක්‍යං,
සභාවරූපකං පියං;
අත්‌තානුරූපකං කොධං,
යො ජානාති ස පණ්‌ඩිතො.
අ-ධනස්‌ස රසං ඛාදා,
අ-බලස්‌ස හථා නරා;
අ-පඤ්‌ඤස්‌ස වාක්‍ය-කථා,
උම්‌මත්‌තක-සමා ඉමෙ.
අනව්‌හායං ගමයන්‌තො,
අ-පුච්‌ඡා බහු-භාසකො;
අත්‌ත-ගුණං පකාසෙන්‌තො,
ති-විධං හීන-ලක්‌ඛණං.
අප්‌ප-රූපො බහුං භාසො,
අප්‌ප-පඤ්‌ඤො පකාසිතො;
අප්‌ප-පූරො ඝටො ඛොභෙ,
අප්‌ප-ඛීරා ගාවී චථෙ.
මණ්‌ඩූකෙපි උක්‍රෙ සීහෙ,
කාකග්‌ගහෙ පියෙ පියෙ;
ධීරා පුච්‌ඡෙ වයෙ වයෙ.
මණ්‌ඩූකෙපි උක්‍රෙ සීහෙ,
සූකරෙපි උහෙ දීපෙ;
බිළාරෙ සදිසෙ බ්‍යග්‌ඝෙ,
සබ්‌බ ධීරෙ සිප්‌ප-සමෙ.
න තිත්‌ති රාජා ධනම්‌හි,
පණ්‌ඩිතොපි සු-භාසිතෙ;
චක්‌ඛුංපි පිය-දස්‌සනෙ,
ජලෙ සාගරො න තිත්‌ති.
රූප-යොබ්‌බන-සම්‌පන්‌නා,
විසාථ-කුථ-සම්‌භවා;
විජ්‌ජා-හීනා න සොභන්‌ති,
නිගන්‌ධා ඉව කිංසුකා.
හීනෙ පුත්‌තො රාජාමච්‌චො,
බාල-පුත්‌තො ච පණ්‌ඩිතො;
අ-ධනස්‌ස ධනං බහු,
පුරිසානං න මඤ්‌ඤථ.
යො සිප්‌ප-ලොභෙන,
බහුං ගණ්‌හාති තං සිප්‌පං;
කථෙතුම්‌පි න උස්‌සහෙ.
භිජ්‌ජෙතුං කුම්‌භකාරො,
සොභෙතුං කුම්‌භ ඝට්‌ටති;
න ඛිපිතුං අපායෙසු,
සිස්‌සානං වුඩ්‌ඪි-කාරණා.
තග්‌ගරඤ්‌ච පලාසෙන,
යො නරො උපනය්‌හති;
පත්‌තාපි සුරභි වායන්‌ති,
එවං ධීරූපසෙවනා.
පණ්‌ඩිතකණ්‌ඩො නිට්‌ඨිතො.
2 .සුජනකණ්‌ඩො
සබ්‌භිරෙව සමාසෙථ,
සබ්‌භි කුබ්‌බෙථ සන්‌ථවං;
සතං සද්‌ධම්‌මමඤ්‌ඤාය,
සෙය්‍යො හොති න පාපියො.
චජ දුජ්‌ජන සංසග්‌ගං,
භජ සාධු සමාගමං;
කර පුඤ්‌ඤමහොරත්‌තිං,
සර නිච්‌චමනිච්‌චතං.
බහිරත්‌තකමෙවච;
අන්‌තො කිමීහි සම්‌පුණ්‌ණා,
එවං දුජ්‌ජනහද්‌දයා.
යථාපි පනසාපක්‌කා,
බහි කණ්‌ඩකමෙව ච;
අන්‌තො අමතසම්‌පන්‌නා,
එවං සුජනහදයා.
සුක්‌ඛොපි චන්‌දනතරු න ජහාති ගන්‌ධං,
නාගො ගතො නරමුඛෙ න ජහාති ලීළං;
යන්‌තාගතො මධුරසං න ජහාති උච්‌ඡු,
දුක්‌ඛොපි පණ්‌ඩිතජනො න ජහාති ධම්‌මං.
සීහො නාම ජිඝච්‌ඡාපි,
පණ්‌ණාදීනි න ඛාදති;
සීහො නාම කිසොචාපි,
නාගමංසං න ඛාදති.
කුල-ජාතො කුල-පුත්‌තො,
කුල-වංස-සුරක්‌ඛතො;
අත්‌තනා දුක්‌ඛ-පත්‌තොපි,
හීන-කම්‌මං න කාරයෙ.
තතො චන්‌දංව සීතලං;
චන්‌ද-චන්‌දනසීතම්‌හා,
සාධු වාක්‍යං සුභාසිතං.
උදෙය්‍ය භාණු පච්‌ඡිමෙ,
මෙරුරාජා නමෙය්‍යපි;
සීතලා නරකග්‌ගිපි,
පබ්‌බතග්‌ගෙ ච උප්‌පලං.
විකසෙ න විපරීතං,
සාධුවාය්‍යං කුදාචනං.
සුඛා රුක්‌ඛස්‌ස ඡායාව,
තතො ඤාති මාතා පිතු;
තතො ආචරියො රඤ්‌ඤො,
තතො බුද්‌ධස්‌සනෙකධා.
භමරා පුප්‌ඵමිච්‌ඡන්‌ති,
ගුණමිච්‌ඡන්‌ති සුජනා;
මක්‌ඛිකා පූතිමිච්‌ඡන්‌ති,
දොසමිච්‌ඡන්‌ති දුජ්‌ජනා.
මාතාහීනස්‌ස දුබ්‌භාසා,
පිතාහීනස්‌ස දුක්‍රියා;
දුබ්‌භසාච දුකීරියා.
මාතා සෙට්‌ඨස්‌ස සුභාසා,
පිතා සෙට්‌ඨස්‌ස සුක්‍රියා;
උභො මාතා පිතා සෙට්‌ඨා,
සුභාසාච සුකීරියා.
සඞ්‌ගාමෙ සූර-මිච්‌ඡන්‌ති,
මන්‌තීසු අකූතූහලං;
පියඤ්‌ච අන්‌නපානෙසු,
අත්‌ථෙ ජාතෙ ච පණ්‌ඩිතං.
සුනඛො සුනඛං දිස්‌වා,
දන්‌තං දස්‌සෙති හිංසිතුං;
දුජ්‌ජනො සුජනං දිස්‌වා,
රොසයං හිංසමිච්‌ඡති.
මා ච වෙගෙන කිච්‌චානි,
කරොසි කාරාපෙසි වා;
සහසා කාරිතං කම්‌මං,
මන්‌දො පච්‌ඡානුතප්‌පති.
කොධං විහිත්‌වා න කදාචිනසොචෙ,
මක්‌ඛප්‌පහානං ඉසයො අවණ්‌ණයුං;
එතං ඛන්‌තිං උත්‌තමමාහු සන්‌තො.
දුක්‌ඛො නිවාසො සම්‌බාධෙ,
ඨානෙ අසුචිසඞ්‌කතෙ;
තතො අරිම්‌හි අප්‌පියෙ,
තතොපි අකතඤ්‌ඤුනා.
ඔවාදෙය්‍යානුසාසෙය්‍ය,
ගාපකා ච නිවාරයෙ;
සතඤ්‌හි සො පියො හොති,
අසතං හොති අප්‌පියො.
උත්‌තමත්‌තනිවාතෙන,
සූරං භෙදෙන නිජ්‌ජයෙ;
නීචං අප්‌පක දානෙන,
වීරියෙන සමං ජයෙ.
න විසං විසමිච්‌චාහු,
ධනං සඞ්‌ඝස්‌ස උච්‌චතෙ;
විසං එකංව හනති,
සබ්‌බං සඞ්‌ඝස්‌ස සන්‌තකං.
ජවනෙ භද්‍රං ජානන්‌ති,
බලිද්‌දඤ්‌ච වාහෙනා;
භාසමානෙන පණ්‌ඩිතං.
ධනමප්‌පම්‌පි සාධූනං,
කූපෙ වාරිව නිස්‌සයො;
බහුං අපි අසාධූනං,
නච වාරීව අණ්‌ණවෙ.
නජ්‌ජො පිවන්‌ති නො ආපං,
රුක්‌ඛා ඛාදන්‌ති නො ඵලං;
වස්‌සන්‌ති ක්‌වචි නො මෙඝා,
පරත්‌ථාය සතං ධනං.
අපත්‌ථෙය්‍යං න පත්‌ථෙය්‍ය,
අ චින්‌තෙය්‍යං න චින්‌තයෙ;
ධම්‌මමෙව සුචින්‌තෙය්‍ය,
කාලං මොඝං න අච්‌චයෙ.
අචින්‌තිතම්‌පි භවති,
චින්‌තිතම්‌පි විනස්‌සති;
න හි චින්‌තාමයා භොගා,
ඉත්‌ථියා පුරිසස්‌සවා.
අසන්‌තස්‌ස පියො හොති,
සන්‌තෙ න කුරුතෙ පියං;
තං පරාභවතො මුඛං.
සුජනකණ්‌ඩො නිට්‌ඨිතො.
3. බාලදුජ්‌ජනකණ්‌ඩො
අතිප්‌පියො න කාතබ්‌බො,
ඛලො කොතූහලං කරො;
සිරසා වහ්‍යමානොපි,
අඩ්‌ඪපූරො ඝටො යථා.
සප්‌පො දුට්‌ඨො ඛලො දුට්‌ඨො,
සප්‌පො දුට්‌ඨතරො ඛලො;
මන්‌තොසධෙහි සො සප්‌පො,
ඛලො කෙනුපසම්‌මති.
යො බාලො මඤ්‌ඤති බාල්‍යං,
පණ්‌ඩිතො වාපි තෙන සො;
බාලොව පණ්‌ඩිතමානී,
සො වෙ බාලොති වුච්‌චති.
මධුංව මඤ්‌ඤතී බාලො,
යාව පාපං න පච්‌චති;
අථ දුක්‌ඛං නිගච්‌ඡති.
න සාධු බලවා බාලො,
සහසා වින්‌දතෙ ධනං;
කායස්‌ස භෙදා දුප්‌පඤ්‌ඤො,
නිරයං සොපපජ්‌ජති.
ඝරෙ දුට්‌ඨො ච මූසීකො ච,
වනෙ දුට්‌ඨො ච වානරො;
සකුණෙ ච දුට්‌ඨො කාකො,
නරෙ දුට්‌ඨොච බ්‍රාහ්‌මණො.
දීඝා ජාගරතො රත්‌ති,
දීඝං සන්‌තස්‌ස යොජනං;
දීඝො බාලාන සංසාරො,
සද්‌ධම්‌මං අ-විජානතං.
තිල මත්‌තං පරෙසංව,
අප්‌ප දොසඤ්‌ච පස්‌සති;
නාළිකෙරම්‌පි සදොසං,
ඛල-ජාතො න පස්‌සති.
නත්‌තදොසං පරෙ ජඤ්‌ඤා,
ජඤ්‌ඤා දොසං පරස්‌සතු;
පර දොසඤ්‌ච ලක්‌ඛයෙ.
පණ්‌ඩිතස්‌ස පසංසාය,
දණ්‌ඩො බාලෙන දීයතෙ;
පණ්‌ඩිතො පණ්‌ඩිතෙනෙව,
වණ්‌ණිතොව සුවණ්‌ණිතො.
ලුද්‌ධං අත්‌ථෙන ගණ්‌හෙය්‍ය,
ථද්‌ධං අඤ්‌ජලි කම්‌මුනා;
ඡන්‌දානුවත්‌තියා මූළ්‌හං,
යථාභූතෙන පණ්‌ඩිතං.
බාලදුජ්‌ජනකණ්‌ඩො නිට්‌ඨිතො.
4. මිත්‌තකණ්‌ඩො
හිතකාරො පරො බන්‌ධු,
බන්‌ධූපි අහිතො පරො;
අ හිතො දෙහජො බ්‍යාධි,
හිතං අරඤ්‌ඤමොසධං.
පරොක්‌ඛෙ ගුණ-හන්‌තාරං,
පච්‌චක්‌ඛෙ පියවාදිනං;
විසකුම්‌භෙ යථා මධුං.
ධනහීනෙ චජෙ මිත්‌තො,
පුත්‌තදාරා සහොදරා;
ධනවන්‌තංව සෙවන්‌ති,
ධනං ලොකෙ මහා සඛා.
ජානෙය්‍ය පෙසෙන භච්‌චං,
බන්‌ධුං වාපි භයාගතෙ;
අප්‌පකාසු තථා මිත්‌තං,
දාරඤ්‌ච විභවක්‌ඛයෙ.
සො බන්‌ධු යො හිතෙ යුත්‌තො,
පිතරො හොන්‌ති පොසකො;
තං මිත්‌තං යත්‌ථ විස්‌සාසො,
සා භරියා ච යස්‌ස නිබ්‌බූති.
න විස්‌සසෙ අ-විස්‌සත්‌තං,
මිත්‌තඤ්‌චාපි න විස්‌සසෙ;
කදාචි කුපිතො මිතො,
සබ්‌බං දොසං පකාසයෙ.
සකිං දුට්‌ඨඤ්‌ච යො මිත්‌තං,
පුන සන්‌ධිතුමිච්‌ඡති;
ගබ්‌භමස්‌සතරී යථා.
වහෙ අ-මිත්‌තං ඛන්‌ධෙන,
යාව කාලො අනාගතො;
තමෙව ආගතෙ කාලෙ,
සෙලෙ භින්‌දෙ ඝටං ඉව.
ඉණසෙසො අග්‌ගිසෙසො,
සත්‍රුසෙසො තථෙව ච;
පුනප්‌පුනං විවඩ්‌ඪන්‌ති,
තස්‌මා සෙසං න කාරයෙ.
පදුමංව මුඛං යස්‌ස,
වාචා චන්‌දන සීතලා;
තාදිසං නොපසෙවෙය්‍ය,
හදයෙතු හලාහලං.
න සෙවෙ ඵරුසං සාමිං,
නච සෙවෙය්‍ය මච්‌ඡරිං;
තතො අපග්‌ගණ්‌හං සාමිං,
නෙව නිග්‌ගහිතං තතො.
සිඞ්‌ගී පඤ්‌ඤාස හත්‌ථෙන,
වජ්‌ජෙ සතෙන වාජිනං;
දෙස චාගෙන දුජ්‌ජනං.
කුදෙසඤ්‌ච කුමිත්‌තඤ්‌ච,
කුකුලඤ්‌ච කුබන්‌ධවං;
කුදාරඤ්‌ච කුදාසඤ්‌ච,
දූරතො පරිවජ්‌ජයෙ.
රොගාතුරෙ ච දුබ්‌භික්‌ඛෙ,
බ්‍යසනෙ සත්‌තු විග්‌ගහෙ;
රාජද්‌වාරෙ සුසානෙ ච,
යෙ තිට්‌ඨන්‌ති සුමිත්‌තකා.
සීතවාචො බහුමිත්‌තො,
ඵරුසො අප්‌පමිත්‌තකො;
උපමං එත්‌ථ ඤාතබ්‌බා,
චන්‌ද-සූරිය-රාජූනං.
මිත්‌තකණ්‌ඩො නිට්‌ඨිතො.
5. ඉත්‌ථිකණ්‌ඩො
කොකිලානං සද්‌දං රූපං,
නාරීරූපං පතිබ්‌බතා;
ඛමා රූපං තපස්‌සිනං.
ඉත්‌ථීනඤ්‌ච ධනං රූපං,
පුරිසානං විජ්‌ජා ධනං;
භික්‌ඛූනඤ්‌ච ධනං සීලං,
රාජානඤ්‌ච ධනං බලං.
තපස්‌සිනො කිසා සොභා,
ථූලා සොභා චතුප්‌පදා;
පුරිසා විජ්‌ජවා සොභා,
ඉත්‌ථී සොභාස සාමිකා.
පඤ්‌ච රත්‍යා සුගන්‌ධබ්‌බා,
සත්‌ත රත්‍යා ධනුග්‌ගහා;
එක මාසා සුභරියා,
අඩ්‌ඪ මාසා සිස්‌සා මලා.
හිං රමති පඞ,
හඞ රමති පොක.
ථී රමති පු,
ඛු රමති ධං.
ජිණ්‌ණමන්‌නං පසංසෙය්‍ය,
දාරඤ්‌ච ගතයොබ්‌බනං;
රණා පුනාගතා සූරං,
සස්‌සඤ්‌ච ගෙහමාගතං.
භික්‌ඛු ද්‌වත්‌ති-විහාරිකො;
ද්‌වත්‌ති-පාස-මුත්‌තො පක්‌ඛී,
කත-මායා බහූථරං.
දුජ්‌ජනං පහාරාදමෙ,
මිත්‌තං දමෙ අ-භාණිකා;
ඉත්‌ථිඤ්‌ච බ්‍යසනා දමෙ,
රාගිනං අප්‌ප භොජනා.
න රත්‌ති විනා චන්‌දිමා,
වීචිං විනා ච අණ්‌ණවො;
හංසං විනා පොක්‌ඛරණී,
පතිං කඤ්‌ඤාච සොභතෙ.
පතිනා ජනිතො භොගො,
ඉත්‌ථියාව සංගොප්‌පිතො;
පුරිසොව හි පධානො,
ඉත්‌ථී සුත්‌තංව සූචියා.
සබ්‌බානදී වඞ්‌කනදී,
සබ්‌බෙ කට්‌ඨමයා වනා;
සබ්‌බිත්‌ථියො කරෙ පාපං,
ලභමානෙ නිවාතකෙ.
සම්‌පස්‌සතණ්‌හිං බහුපාකභුත්‌තිනිං;
අග්‌ගන්‌තභුත්‌තිං පරගෙහවාසිනිං,
නාරිං චජෙ පුත්‌තසතම්‌පි පූමා.
භුත්‌තෙසු මණ්‌ඩෙසු ජනීව කන්‌තිනී,
ගුය්‌හෙච ඨානෙ භගිනීව හිරිණී;
කම්‌මෙසු පත්‌තෙසු කරොති දාසීව,
භයෙසු මන්‌තී සයනෙසු රාමයෙ;
රූපීසු සික්‌ඛී කුපනෙසු ඛන්‌තිනී,
සා නාරී සෙට්‌ඨාති වදන්‌ති පණ්‌ඩිතා;
කායස්‌ස භෙදාච දිවෙභවෙය්‍ය සා.
සාමා මිගක්‌ඛී තනුමජ්‌ඣගත්‌තා,
සූරූ සුකෙසී සමදන්‌තපන්‌තී;
ගම්‌භීරනාභී යුවතී සුසීලී,
හීනෙ කුලෙ ජාතාපි විවාහ්‍යා.
සරදංරතු-කාලානං,
භරියානං රූපවතී;
ජෙට්‌ඨො පධානං පුත්‌තානං,
දිසානං උත්‌තරාදිසා.
යා ඉච්‌ඡෙ පුරිසො හොතුං,
ජාති ජාති පුනප්‌පුනං;
ඉන්‌දංව පාරිචාරිකා.
යො ඉච්‌ඡෙ පුරිසො හොතුං,
ජාති ජාති පුනප්‌පුනං;
පරදානං විවජ්‌ජෙය්‍ය,
ධොතපාදොව කද්‌දමං.
අතික්‌කන්‌ත වයො පොසො,
ආනෙති තිම්‌බරුත්‌තනිං;
තස්‌සා ඉස්‌සා අසද්‌ධාති,
තං පරාභවතො මුඛං.
ඉත්‌ථිකණ්‌ඩො නිට්‌ඨිතො.
6. රාජකණ්‌ඩො
එකයාමං සයෙ රාජා,
ද්‌වියාමඤ්‌ඤෙව පණ්‌ඩිතො;
ඝරාවාසො තියාමංව,
චතුයාමං තු යාචකො.
ධනවා සුතවා රාජා,
නදී වෙජ්‌ජො චිමෙපඤ්‌ච;
න තත්‌ථ දිවසං වසෙ.
යස්‌මිං පදෙසෙ න මානො,
න පෙමං නච බන්‌ධවා;
නච විජ්‌ජාගමො කොචි,
න තත්‌ථ දිවසං වසෙ.
අපුත්‌තකං ඝරං සුඤ්‌ඤං,
රට්‌ඨං සුඤ්‌ඤං අරාජකං;
අ සිප්‌පස්‌ස මුඛං සුඤ්‌ඤං,
සබ්‌බ සුඤ්‌ඤං දලිද්‌දකා.
ධනමිච්‌ඡෙය්‍ය වාණිජ්‌ජො,
විජ්‌ජමිච්‌ඡෙ භජෙසුතං;
පුත්‌තමිච්‌ඡෙ තරුණිත්‌ථිං,
රාජාමච්‌චං වසං ගමෙ.
නට්‌ඨොයති අසන්‌තුට්‌ඨො,
සන්‌තුට්‌ඨො ච මහීපති;
ලජ්‌ජා ච ගණිකා නට්‌ඨා,
නිල්‌ලජ්‌ජා කුලධීතිකා.
පක්‌ඛීනං බලමාකාසො,
මච්‌ඡානමුදකං බලං;
කුමාරානං රුදං බලං.
ඛමා ජාගරියුට්‌ඨානං,
සංවිභාගො දයික්‌ඛණා;
නායකස්‌ස ගුණා එතෙ,
ඉච්‌ඡිතබ්‌බා සතං ගුණා.
සකිං වදන්‌ති රාජානො,
සකිං සමණබ්‍රාහ්‌මණා;
සකිං සප්‌පුරිසා ලොකෙ,
එස ධම්‌මො සනන්‌තනො.
අලසො ගිහී කාමභොගී න සාධු,
අසඤ්‌ඤතො පබ්‌බජිතො න සාධු;
රාජා අනිසම්‌මකාරී න සාධු,
පණ්‌ඩිතො කොධනො තංපි න සාධු.
බහවො යත්‌ථ නෙත්‌තාරො,
සබ්‌බෙ පණ්‌ඩිතමානිනො;
සබ්‌බෙ මහත්‌තමිච්‌ඡන්‌ති,
තෙසං කම්‌මං විනස්‌සති.
ආයං ඛයං සයං ජඤ්‌ඤා,
රාජා සයං කතාකතං;
පග්‌ගහෙ පග්‌ගහාරහං.
පිට්‌ඨිතොක්‌කං නිසෙවෙය්‍ය,
කුච්‌ඡිනාව හුතාසනං;
සාමිකං සබ්‌බභාගෙන,
පරලොකං අමොහවා.
අග්‌ගි ආපො ඉත්‌ථිමූළ්‌හො,
සප්‌පො රාජ-කුලානිච;
අපයන්‌තෙන ගන්‌තබ්‌බා,
අච්‌චෙක-පාණහාරකා.
පදුට්‌ඨ-භරිය-සංවාසො,
පදුට්‌ඨ චිත්‌ත දාසකො;
ස-සප්‌පෙ ච ඝරෙ වාසො,
මච්‌චු එව න සංසයො.
මූළ්‌හ සිස්‌සො පදෙසෙන,
කුනාරී භරණෙන ච;
අසතා සම්‌පයොගෙන,
පණ්‌ඩිතොප්‌පවසීදති.
මාතා පුත්‌තකරං පාපං,
සිස්‌සපාපං ගුරුකතා;
රාජපාපං පුරොහිතො.
අකොධෙන ජිනෙ කොධං,
අසාධුං සාධුනා ජිනෙ;
ජිනෙ මච්‌ඡරිං දානෙන,
සච්‌චෙනාලීකවාදිනං;
අදන්‌තං දමනං දානං,
දානං සබ්‌බත්‌ථ සාධකං;
දානෙන පිය වාචාය,
උන්‌නමන්‌ති නමන්‌ති ච;
දානං සිනෙහභෙසජ්‌ජං,
මච්‌ඡෙරං දොසනොසධං;
දානං යසස්‌සී භෙසජ්‌ජං,
මච්‌ඡෙරං කපණොසධං.
බහූනමප්‌පසාරානං,
සාමග්‌ගියා ජයං ජයෙ;
තිණෙහි වත්‌තතෙ යොත්‌තං,
තෙන නාගොපි බජ්‌ඣතෙ.
සහායො අසමත්‌ථොපි,
තෙජසා කිංකරිස්‌සති;
සයමෙ වූපසම්‌පති.
න රඤ්‌ඤා සමකං භුඤ්‌ජෙ,
කාමභොගං කුදාචනං;
ආකප්‌පං රස භුත්‌තිංවා,
මාලා ගන්‌ධ විලෙපනං;
වත්‌ථං සබ්‌බඅලඞ්‌කාරං,
න රඤ්‌ඤා සදිසං කරෙ.
න මෙ රාජා සඛා හොති,
න රාජා හොති මෙථුනො;
එසො සාමිකො මය්‌හන්‌ති,
චිත්‌තෙ නිට්‌ඨං සුථාපයෙ.
නාතිදූරෙ භජෙ රඤ්‌ඤො,
නාච්‌චාසන්‌නොපවාතකෙ;
උජුකෙ නාතිනින්‌නෙ ච,
න භජෙ උච්‌චමාසනෙ.
ඡදොසෙ වජ්‌ජෙ සෙවකො,
තිට්‌ඨෙ අග්‌ගිංව සංයතො.
ගුණී සබ්‌බඤ්‌ඤු තුල්‍යොපි,
නසොභති අනිස්‌සයො;
හෙමං නිස්‌සාය සොභති.
රාජකණ්‌ඩො නිට්‌ඨිතො.
7. පකිණ්‌ණකකණ්‌ඩො
ඉත්‌ථිමිස්‌සෙ කුතොසීලං,
මංස භක්‌ඛෙ කුතොදයා;
සුරා පානෙ කුතොසච්‌චං,
මහාලොභෙ කුතොහිරී;
මහාතන්‌දෙ කුතොසිප්‌පං,
මහා කොධෙ කුතොධනං.
සුරා යොගො විකාලො ච,
සමජ්‌ජ චරණාලසං;
ඛිඩ්‌ඩාධුත්‌තො පාපමිත්‌තො,
භොගනාසමුඛා ඉමෙ.
දිවා නාදික්‌ඛා වත්‌තබ්‌බං,
රත්‌තො නාවචනෙන ච;
සඤ්‌චරෙය්‍ය භයා භීතො,
වනෙ වනචරී යථා.
ජීවන්‌තාපි මතාපඤ්‌ච,
බ්‍යාසෙන පරිකිත්‌තිතා;
ඉණවා නිත්‍යසෙවකො.
අනාගතං භයං දිස්‌වා,
දූරතො පරිවජ්‌ජයෙ;
ආගතඤ්‌ච භයං දිස්‌වා,
අ භීතො හොති පණ්‌ඩිතො.
නිද්‌දාලුකො පමත්‌තොච,
සුඛත්‌තො රොගවාලසො;
මහිච්‌ඡො කම්‌මාරාමොච,
සත්‌තෙ තෙ සත්‌ථවජ්‌ජිතා.
දුග්‌ගතං ගච්‌ඡ හෙ ලාභ,
ලාභී ලාභෙන පූරති;
ථලෙ පවස්‌ස පජ්‌ජුන්‌න,
සින්‌ධු ආපෙන පූරති;
නත්‌ථිදං කම්‌මප්‌පධානකං.
න හි කොචි කතෙ කිච්‌චෙ,
කත්‌තාරං සමුපෙක්‌ඛතෙ;
තස්‌මා සබ්‌බානි කිච්‌චානි,
සාව සෙසෙන කාරයෙ.
තූලං සල්‌ලහුකං ලොකෙ,
තතො චාපල්‌ල-ජාතිකො;
පමත්‌තො බුද්‌ධසාසනෙ.
පාසාණඡත්‌තං ගරුකං,
තතො දෙවානචික්‌ඛණං;
තතො වුඩ්‌ඪානමොවාදො,
තතො බුද්‌ධස්‌ස සාසනං.
කායස්‌ස දක්‌ඛිණ හත්‌ථො,
දොසො එත්‌ථ කනිට්‌ඨකො;
කණ්‌ණ ඝානාන-මක්‌ඛීනං,
වාමො තු පාද-පාසකො.
තම්‌බූලස්‌ස මජ්‌ඣ පත්‌තෙ,
කුවෙරො රක්‌ඛතී සදා;
මූලම්‌හි රක්‌ඛති යක්‌ඛො,
අග්‌ගම්‌හි කාලකණ්‌ණිකා;
තානි භුඤ්‌ජෙය්‍ය ඡින්‌දිත්‌වා,
සිරී එවං පවඩ්‌ඪති.
සම්‌පුණ්‌ණරක්‌ඛො බ්‍රහ්‌මාව,
අච්‌චුරක්‌ඛො ච බිස්‌සණො;
තස්‌මා හි තෙ පූජයන්‌තු,
සදා මානෙන්‌ති තං නරං.
පොසකා භොගදායකා;
තස්‌මා හි මාතා පිතූව,
මානයෙ සක්‌කරෙය්‍ය ච.
යෙච ඛාදන්‌ති ගොමංසං,
මාතු මංසංව ඛාදරෙ;
මතෙසු තෙසු ගිජ්‌ඣානං,
දදෙ සොතෙ ච වාහයෙ.
ගුරුසිද්‌ධො සිප්‌පාරම්‌භො,
රවි සොක්‍රා ච මජ්‌ඣිමො;
න සිප්‌පො බුද්‌ධචන්‌දරො,
සොරී අඞ්‌ගාච මරණං.
අට්‌ඨමියං ගුරුං හන්‌ති,
සිස්‌සං හන්‌ති චතුද්‌දසිං;
සිප්‌පං හන්‌ති දස සිප්‌පං,
මාතාපිතා ච පුණ්‌ණමිං.
නාළිකං සත්‌ත නභුඤ්‌ජෙ,
න ලාබුං නවමං තථා;
ද්‌වාදස ප්‍රින්‌නංත්‍රිමිනං,
භුඤ්‌ජෙ සිප්‌පං විනස්‌සති.
ගාමස්‌සත්‌ථං කුවං චජෙ;
ගාම චජෙ ජනපදත්‌ථං,
අත්‌තත්‌ථං පථවිං චජෙ.
දෙසං ඔස්‌සජ්‌ජ ගච්‌ඡන්‌ති,
සීහො සප්‌පුරිසො ගජො;
තත්‌ථෙව නිධනං යන්‌ති,
කාකො කාපුරිසො මිගො.
යම්‌හි පදෙසෙ න මානො,
න පෙමං න ච බන්‌ධවා;
න ච විජ්‌ජාගාහො කොචි,
න තත්‌ථ වසනං කරෙ.
චරත්‍යෙකෙන පාදෙන,
තිට්‌ඨත්‍යෙකෙන පණ්‌ඩිතො;
අ නිසම්‌ම පරං ඨානං,
න පුබ්‌බමාලයං ජහෙ.
ධන ධඤ්‌ඤ පයොගෙසු,
තථා විජ්‌ජාගමෙසු ච;
දූතෙසු අපචාරෙසු,
චජ්‌ජා ලජ්‌ජා තදා භවෙ.
බුද්‌ධිචාපි චතුග්‌ගුණො;
ඡග්‌ගුණො හොති වායාමො,
කාමොත්‌වට්‌ඨ-ගුණො භවෙ.
පබ්‌බෙ පබ්‌බෙ කමෙනුච්‌ඡු,
විසෙසරසවාග්‌ගතො;
තථා සුමෙත්‌තිකො සාධු,
විපරීතොව දුජ්‌ජනො.
කස්‌සකො වාණිජො මච්‌චො,
සමණො සුත සීලවා;
තෙසු විපුල ජාතෙසු,
රට්‌ඨම්‌පි විපුලං සියා.
අසජ්‌ඣාය මලා මන්‌තා,
අනුට්‌ඨාන මලා ඝරා;
මලං වණ්‌ණස්‌ස කොසජ්‌ජං,
පමාදො රක්‌ඛතො මලං.
හීනානං ගච්‌ඡතෙ විත්‌තං,
වීරානං සන්‌තකත්‌තනං;
වදන්‌ති ච හීනා ජනා,
පුබ්‌බ-කම්‌මප්‌පධානකා.
වායමිංසු සබ්‌බකම්‌මෙ;
න චෙ සිජ්‌ඣති තං කම්‌මං,
අ-ඵලං එව කො දොසො.
නීචං කුලං නිපඤ්‌ඤං වා,
නිරූපං නිබලං සමං;
ඉමං කාලං ඡුත්‌තකාලං,
ධනමෙව විසෙසකං.
පකිණ්‌ණකකණ්‌ඩො නිට්‌ඨිතො.
පණ්‌ඩිතො සුජනො කණ්‌ඩො,
දුජ්‌ජනො මිත්‌ත-ඉත්‌ථි ච;
රාජා පකිණ්‌ණකො චාති,
සත්‌ත-කණ්‌ඩ-විභූසිතං.
විසුද්‌ධා චාර-ථෙරෙන,
විසුද්‌ධාරාම-වාසිනා;
සබ්‌බ-කුලානමත්‌ථාය,
විසොධිතං පථක්‌ඛයෙ.
No comments:
Post a Comment